1. Jan Jans Tobbe Sipkes

 

Een jaar of twintig geleden vond ik op internet een stamboom van iemand die al veel had gevonden over de afkomst van de familie Veldman. Niet over mijn directe voorouders, maar Hindrik Hindriks Veldman, mijn betovergrootvader, kwam daar wel in voor. Met behulp van die geschiedenis kon ik mijn eigen stamboom aanvullen. Deze geschiedschrijving staat ook nog steeds op internet, op de site van Geert Konert (http://kikokonert.com). 

 

Het zwakste deel in zijn geschiedschrijving gaat over de vader van Tonnis Jans, de oudst bekende 'Veldman' van wie we de geboorte kennen. Tonnis Jans wordt in 1750 in Harkstede gedoopt als zoon van Jan Sipkes en Aaltje Eltjes. Deze Tonnis is het vierde kind van dit echtpaar. Eerder worden gedoopt Grietje (1741), Jantje (1744) en Tonnis (1746). We mogen wel aannemen dat die eerste Tonnis is overleden voor de tweede wordt geboren. Een huwelijk van Jan Sipkes met Aaltje Eltjes is nergens te vinden. Er is in 1737 wel een huwelijk bekend van Aaltje Eltjes met ene Jan Jans Tobbe. Volgens die geschiedschrijving is er bij dat huwelijk sprake van een persoonsverwisseling. Er was in Harkstede al een Jan Jans Tobbe, en omdat Jan Sipkes de vader is van de gedoopte kinderen, moet de man die met Aaltje Eltjes trouwt ook Jan Sipkes zijn en niet Jan Jans Tobbe. Gewoon verkeerd genoteerd dus. Vervolgens redeneert de schrijver verder en vermoedt dat deze Jan Sipkes in 1711 in Kantens geboren is en vindt hij nog wat familie en voorouders.

 

Dit verhaal liet me niet los. Vooral voor de bewering dat hij uit Kantens afkomstig zou zijn, is geen bewijs. En waarom zou de bestaande Jan Jans Tobbe niet écht met Aaltje Eltjes getrouwd zijn, zoals hij in zowel het kerkboek van Harkstede als Scharmer wordt genoemd? Zouden de beide dominees zich vergist hebben?

Na verder bronnenonderzoek ben ik tot een andere conclusie gekomen waarvoor ik veel bronmateriaal heb gevonden. Voor de Jan Jans Tobbe die in 1737 met Aaltje Eltjes is getrouwd, was het zijn tweede huwelijk. Hij is eerder getrouwd geweest met Aaltijn Eppes met wie hij minstens drie kinderen heeft laten dopen. In 1733 in Harkstede een zoon Willem en eerder twee dopen in Ten Boer. In 1725 (dochter Anje) en 1730 (zoon Jan). Het doopboek van Harkstede begint in 1730 bij het aantreden van een nieuwe dominee en voor beide eerdere dopen in Ten Boer is een goede verklaring. Bij de beide dopen in Ten Boer heten de ouders net even anders, de moeder heet daar Aaltjen Eppes en de vader Jan Jans, maar het gaat om hetzelfde echtpaar. Jan uit 1730 en Willem uit 1733 zijn overduidelijk broers zoals uit meerdere bronnen blijkt. En omdat hij in 1725 een kind laat dopen, neem ik aan dat hij vast eerder is geboren dan in 1711.

Waarom dezelfde persoon eerst als Jan Jans, daarna als Jan Jans Tobbe en als laatste als Jan Sipkes in de boeken is terechtgekomen, heb ik niet kunnen achterhalen behalve dat hij de meest voorkomende voornaam - Jan - heeft en daar blijkbaar steeds andere aanduidingen bij zijn genoemd.

 

Mijn zoektocht heb ik beschreven in het eerste deel van mijn boek over de geschiedenis van de familie Veldman "Landbouwers uit 't Leegeland" dat eind 2023 in eigen beheer is verschenen. Deel 2 van dat boek gaat over de geschiedenis vanaf genoemde Tonnis Jans tot onze tijd. Die dus tot Hindrik Hindriks redelijk parallel loopt net als bij die andere geschiedenis, maar dan een andere 'afslag' neemt, tot aan mijn vader aan toe. Daarbinnen heb ik veel tot dan toe onbekende informatie gevonden en toegevoegd, vooral over boerderijen die in het bezit waren van de familie.